Το Νότιο Αιγαίο ξέρει πάντα να μας γοητεύει. Με τα μικρά και τα μεγαλύτερα νησιά του. Άλλα σε απόσταση αναπνοής από την Αθήνα και άλλα, που για να τα φτάσεις, χρειάζεσαι μερικές ώρες ταξιδεύοντας με το καράβι στη θάλασσα του Αιγαίου. Όποιο και να επιλέξατε φέτος το καλοκαίρι σίγουρα θα βρήκατε κάτι νόστιμο να δοκιμάσετε. Λούτζα, φάβα, κακαβιά, φρουτάλια, σπινιάλο. Δεν μπορεί, ακόμη και ως ονόματα, κάπου θα τα συναντήσατε.

Τιμώντας το Νότιο Αιγαίο, τα νησιά του οποίου αποτελούν διεθνώς  δημοφιλείς καλοκαιρινούς προορισμούς, αποφασίσαμε σήμερα να συγκεντρώσουμε σε λίγες γραμμές κάποιες από τις θαυμαστές γεύσεις που απλόχερα  μας έχουν χαρίσει.

Ξεκινάμε το ταξίδι μας από τη Σίφνο, όχι για κανένα άλλο λόγο αλλά επειδή είναι η πατρίδα του Νικόλαου Τσελεμεντέ αλλά και της αγγειοπλαστικής. Τα ειδικά πήλινα σκεύη που με μοναδική μαεστρία δημιουργούν οι κάτοικοι του νησιού, τα γνωστά μαστέλα και σκεπασταριά δεν θα μπορούσαν να μη βρουν χρήση στη μαγειρική. Για όσους αγαπούν το κρέας συστήνουμε ανεπιφύλακτα το μαστέλο Σίφνου, κατσικάκι  ψημένο στο ειδικό πήλινο σκεύος (μαστέλο), για πολλές ώρες, σε χαμηλή φωτιά. Για όσους πάλι είναι vegetarians, η παραδοσιακή ρεβιθάδα, που επίσης ψήνεται για πολλές ώρες στη σκεπασταριά, σίγουρα θα τους χαρίσει μια ανεπανάληπτη εμπειρία.

Από τη Σίφνο πεταγόμαστε στη κοντινή Κίμωλο ένα νησί που έχει ως γαστρονομικό οικόσημο τη λαδένια. Μια από τις παλαιότερες μορφές πίτσας που μόνο με μια φράση μπορούμε να την περιγράψουμε: Η γοητεία της απλότητας. Χωρίς τυρί, μόνο με ντομάτα, κρεμμύδι και ελαιόλαδο.

Ένα βήμα παρακάτω συναντούμε τη Μήλο όπου μας περιμένει το κουφέτο Μήλου ένα γλυκό του κουταλιού που παράγεται από τη ντόπια λευκή κολοκύθα και το κερνούν στους γάμους και τους αρραβώνες.

Με κατεύθυνση προς Νότο και λίγο Ανατολικά φτάνουμε στη Σαντορίνη. Μπορεί η κουζίνα της πλέον να έχει αποκτήσει διεθνή χαρακτήρα αλλά μη δελεαστείτε. Δοκιμάστε την εξαιρετική ντόπια φάβα. Είναι μόνιμη κάτοικος της Σαντορίνης εδώ και …. 3600 χρόνια. Επέζησε από την έκρηξη του ηφαιστείου και συνεχίζει να εντυπωσιάζει ακόμη και σήμερα. Αναζητήστε την αυθεντική Φάβα Σαντορίνης ΠΟΠ και απολαύστε τη «παντρεμένη» με σοταρισμένα κρεμμύδιακαι κάππαρη! Και αν είστε τυχεροί και συναντήσετε την κόκκινη βασίλισσα της Σαντορίνης, το φημισμένο τοματάκι της, δοκιμάστε το νωπό γιατί δεν θα το βρείτε πουθενά αλλού.

Το πρώτο μας δίλημμα

Αναχωρώντας από τη Σαντορίνη είχαμε ένα δίλημμα. Να κατευθυνθούμε προς την Αμοργό η προς την Κάσο και την Κάρπαθο; Στην Αμοργό μας περιμένει η Αμοργιανή Φάβα ή αλλιώς «μαγείρεμα» που κάποτε αποτελούσε σχεδόν καθημερινό πιάτο. Στην Κάσο τα κασιώτικα ντολμαδάκια που είναι φημισμένα, όχι μόνο για τη νοστιμιά τους, αλλά και για μέγεθός τους. Δεν υπάρχουν πιο μικρά από αυτά. Στην Κάρπαθο οι περίφημες κουλούρες Καρπάθου ή κουσουμάδες όπως τις ονομάζουν οι ντόπιοι, αλλά και οι πεντανόστιμες μακαρούνες Καρπάθου περιμένουν να τις δοκιμάσετε. Μην ξεχάσετε να τις συνοδεύσετε με την παραδοσιακή σιτάκα!

Τελικά κινηθήκαμε προς την «πεταλούδα του Αιγαίου», την Αστυπάλαια, της οποίας η κουζίνα φημίζεται για το συνδυασμό του γλυκού με το αρμυρό. Μας κέρδισαν τα ραντιστά … μια παραδοσιακή συνταγή με φακές και κομμάτια ζύμης, αλλά και η ιδιαίτερη γλυκαπατάτα της.

Και αφού ξεκινήσαμε με φακές είπαμε να συνεχίσουμε με όσπρια. Αυτή τη φορά με φασόλια. Προορισμός μας η Ρόδος. Τα φασόλια ή λόπια Κατταβιάς, που πρόσφατα αναγνωρίστηκαν ως προϊόν Προστατευόμενης Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ) καλλιεργούνται στην περιοχή από το 1932. Είναι μικρά, γλυκά και βράζουν γρήγορα. Δεν θα ήταν δυνατό όμως όσο είμαστε στη Ρόδο να μη δοκιμάσουμε την λακάνη. Έπρεπε όμως να παραμείνουμε 24 ολόκληρες ώρες στο νησί. Τόσος είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να σιγοψηθεί μέσα στη κεραμική τσανάκα το μοσχάρι μαζί με το χόντρο και τα ρεβύθια. Όσο περιμέναμε την τσανάκα μας, η πρόσκληση ήρθε αναπάντεχη! Σήμερα γάμος γίνεται και είστε καλεσμένοι! Στο τραπέζι μας περίμενε η παραδοσιακή κουλουρία Αρχαγγέλου. Αποχωρώντας από τη Ρόδο πήραμε μαζί μας το παραδοσιακό energybar, το γνωστό Μελεκούνι ΠΓΕ. Ένα παραδοσιακό γλύκισμα που στάζει μέλι.

Προορισμός μας αυτή τη φορά η Κως για να γνωρίσουμε το τυρί της Πόσιας που ωριμάζει στην οινολάσπη, αλλά και να δοκιμάσουμε την ξακουστή τομάτα της Κω, μια τομάτα που μέχρι και γλυκό του κουταλιού την έχουν κάνει. Πριν φτάσουμε όμως στην Κω κάναμε δύο ενδιάμεσες στάσεις. Η πρώτη στάση στην Τήλο, όπου φημίζεται για τον τσουβρά της. Μια ντοματόσουπα με κρεμμύδι και ρύζι που τρώγεται και κρύα, και θυμίζει το γκασπάτσο. Η δεύτερη στη Σύμη. Δεν ήταν δυνατό να μη γνωρίσουμε από κοντά το φημισμένο συμιακό γαριδάκι.

Τελευταίες στάσεις μας  στα Δωδεκάνησα η Κάλυμνος και η Λέρος. Η πρώτη γνωστή για τους δύτες της των οποίων ο αγαπημένος μεζές είναι το σπινιάλο. Αποτελείται από αυγά αχινού, σαλάχι και φούσκες που διατηρούνται σε αποστειρωμένα μπουκάλια με θαλασσινό νερό και λάδι. Η Λέρος μας κέρδισε με την ανεπανάληπτη γεύση του παστού κολιού της.

Πίσω στις Κυκλάδες

Επιστρέφοντας στις Κυκλάδες αποβιβαζόμαστε στη Νάξο. Εκεί μας περιμένει το πάτουδο, γεμιστό  αρνάκι ή κατσικάκι με σέσκουλα, σπανάκι και καυκαλήθρες. Δεν είναι δυνατό να μη το συνοδεύσουμε με την πιο φημισμένη νησιώτικη πατάτα, την πατάτα Νάξου ΠΓΕ η οποία καλλιεργείται στο νησί συστηματικά από το 1930 και με λίγη πεντανόστιμη ΠΟΠ Γραβιέρα Νάξου.

Επόμενος προορισμός μας η Μύκονος για να γευτούμε τη λούζα (ή λούτζα). Ένα ντόπιο αλαντικό φτιαγμένο με τα κόντρα φιλέτα του χοίρου, τα οποία πρώτα τα σκεπάζουν με αλάτι για να «ψηθούν» και μετά αφού τα ξεπλύνουν καλά, τα πασπαλίζουν με ένα μείγμα μυρωδικών όπου η θρούμπη έχει την τιμητική της.

Σε απόσταση αναπνοής η Σύρος. Μας περιμένει με μια κουζίνα κράμα από αγροτικές συνταγές, γεύσεις από τη Μικρά Ασία και γαλλικές επιρροές. Κάποιοι λένε ότι σαν το Σαν Μιχάλη άλλο τυρί δεν έχει. Εμείς απλά θα συμφωνήσουμε μαζί τους. Αξίζει να δοκιμάσετε την ντόπια ομελέτα με κολοκυθάκια, άνηθο και δυόσμο με το περίεργο όνομα … τιριτιτίμ.

Και μιας και μιλάμε για ομελέτες πεταγόμαστε στην Άνδρο για να απολαύσουμε την παραδοσιακή φρουτάλια. Μια χορταστική ομελέτα με αυγά, πατάτες και ντόπιο λουκάνικο. Παραλλαγές της θα συναντήσουμε πολλές και στην Άνδρο και στην Τήνο. Με μαυρομάτικα φασόλια, με κρεμμύδι, με αγκινάρα.

Δεν θα μπορούσαμε να κλείσουμε τη μικρή αυτή γευστική μας περιπλάνηση στα νησιά του Νότιου Αιγαίου παρά μόνο με την Τήνο. Μας προσέλκυσαν οι μικρές, σφιχτές και ιδιαίτερα νόστιμες αγκινάρες της που μαγειρεύονται σε πάμπολλες εκδοχές, αλλά και δύο κλασσικά της πιάτα. Η πατατού, ένας πουρές πατάτας  με τηνιακά τυριά που ψήνεται στο φούρνο, και τα λιβιά «μακαρόνια» που είναι αμπελοφάσουλα σερβιρισμένα με σάλτσα από ώριμες ντομάτες και τριμμένο τυρί. Ένα πιάτο ύμνος στο καλοκαίρι.

Αν κάτι μας μείνει από την περιπλάνηση αυτή, εκτός από την αίσθηση της αλμύρας είναι … η νοστιμιά αλλά και η ποικιλότητα των εδεσμάτων που μας προσφέρουν οι Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα. Μια ποικιλότητα ανεξάντλητη, που είναι αδύνατο να χωρέσει σε ένα τέτοιο μικρό άρθρο. Και για να μην το ξεχάσουμε… σε όλο το ταξίδι μας μεσοπέλαγα συντροφιά μας κράτησαν τα μικρά, απίστευτα νόστιμα και μαλακά μπισκότα από βελανίδι Κέας.