- Είμαστε 10 παραγωγοί κηπευτικών (τομάτα, αγγούρι κ.α) και θέλουμε να στήσουμε μια ομάδα. Μπορούμε;

- Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός στον οποίο συμμετέχουμε έχει 70 μέλη εκ των οποίων οι 30 καλλιεργούν ρύζι και όσπρια και οι άλλοι 40 καλλιεργούν κηπευτικά. Μπορούμε να συστήσουμε μια ομάδα παραγωγών που να έχει ως αντικείμενο μόνο την καλλιέργεια ρυζιού;

- Είμαστε 10 κτηνοτρόφοι που έχουμε συστήσει μια εταιρία για την παραγωγή και εμπορία τυροκομικών προϊόντων με βάση το γάλα που παράγουμε. Μπορούμε να συστήσουμε ομάδα παραγωγών;

Αυτά είναι ορισμένα από τα πλέον συνήθη ερωτήματα που ακούγονται κατά τις συζητήσεις για τη σύσταση συλλογικών σχημάτων δραστηριοποίησης των παραγωγών (γεωργών ή κτηνοτρόφων). Στα ερωτήματα αυτά δεν μπορεί να δοθεί μια απάντηση του τύπου ΝΑΙ ή ΟΧΙ αν προηγουμένως δεν ξεκαθαριστούν τα εξής θέματα:

Τι μορφή θέλουμε να έχει το συλλογικό μας σχήμα;

Τι μέγεθος θέλουμε να έχει το συλλογικό μας σχήμα;

Τι στόχους θέλουμε να έχει το συλλογικό μας σχήμα;

Τα ερωτήματα αυτά είναι αλληλένδετα μεταξύ τους και δεν προσεγγίζονται μεμονωμένα

Η μορφή του συλλογικού σχήματος

Η επιλογή της μορφής του συλλογικού σχήματος εξαρτάται από πολλούς παράγοντες ωστόσο είναι σημαντικό κατά το ξεκίνημα της προσπάθειας οι ενδιαφερόμενοι να ξεκαθαρίσουν αν θέλουν να λειτουργήσουν ως συνεταιριστική ή εμπορική/κεφαλαιουχική επιχείρηση. Οι διαφορές μεταξύ αυτών είναι σημαντικές. Για λεπτομέρειες κάντε κλίκ εδώ) . Ο προσδιορισμός σε αυτή τη φάση της μορφής που θα έχει το συλλογικό σχήμα είναι αναγκαίος αλλά δεν περιορίζει την τελική απόφαση.

Είναι απαραίτητος για να μπορέσουν στη συνέχεια οι ενδιαφερόμενοι να εξετάσουν αν η μορφή αυτή (συνεταιριστική ή εμπορική/κεφαλαιουχική εταιρία) είναι συμβατή με το μέγεθος και τους στόχους του συλλογικού σχήματος. Για παράδειγμα οι 10 παραγωγοί κηπευτικών ακόμη και αν θέλουν να συστήσουν Αγροτικό Συνεταιρισμό δεν μπορούν διότι απαιτούνται τουλάχιστον 20 παραγωγοί. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να συστήσουν μια κεφαλαιουχική εταιρία με τις κατάλληλες προβλέψεις ώστε να λειτουργεί με τις συνεταιριστικές αρχές.

Το μέγεθος του συλλογικού σχήματος

Το μέγεθος του συλλογικού σχήματος συνήθως εκφράζεται με βάση τον αριθμό των παραγωγών που συμμετέχουν σε αυτό. Είναι εξαιρετικά σημαντικό να προσδιοριστεί ο αριθμός των παραγωγών που θα συμμετέχουν στο συλλογικό σχήμα καθώς είναι ένας παράγοντας που συνδέεται και με τους επιδιωκόμενους στόχους αλλά και με τη μορφή που θα έχει το συλλογικό σχήμα. Η βασική παράμετρος η οποία θα πρέπει να κατευθύνει τη λήψη απόφασης για τον αριθμό των συμμετεχόντων σε αυτό το στάδιο είναι η συν-αντίληψη για διάφορα θέματα (παραγωγής, διοίκησης, λειτουργίας κλπ)

Οι στόχοι του συλλογικού σχήματος

Η μετάβαση από την ατομική στη συλλογική δράση γίνεται εύκολα και ομαλά αν οι στόχοι των μελών είναι ξεκάθαροι και καλύπτουν σημαντικές ανάγκες τους, τις οποίες κανένα μέλος από μόνο του δεν μπορεί να εξυπηρετήσει. Εντελώς ενδεικτικά οι πλέον συνηθισμένοι στόχοι που τίθενται από συλλογικά σχήματα παραγωγών είναι:

Η δημιουργία οικονομιών κλίμακας στην προμήθεια εισροών και υπηρεσιών

Η αποδοτικότερη κοινή αξιοποίηση των διαθέσιμων μέσων παραγωγής

Η πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες

Η συγκέντρωση της προσφοράς των γεωργικών πρώτων υλών για αύξηση της διαπραγματευτικής δύναμης (με όρους ποσότητας, ποιότητας, χρονικής κλιμάκωσης κλπ) έναντι επιχειρήσεων του επόμενου κρίκου της εφοδιαστικής αλυσίδας

Η παραγωγή πρώτης ύλης βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών που θέτουν οι αγοραστές στα πλαίσια συμβολαίων

Η λειτουργία κοινής υποδομής για συσκευασία/ τυποποίηση/ επεξεργασία πρώτης ύλης και προώθηση/πώληση αυτής στο χονδρεμπόριο ή στο λιανεμπόριο στην Ελλάδα ή σε επιλεγμένες αγορές του εξωτερικού

Ανεξάρτητα από το ποιος ή ποιοι στόχοι θα επιλεγούν είναι σημαντικό οι στόχοι αυτοί να έχουν ένα ξεκάθαρο αποτύπωμα σε κάθε μέλος ξεχωριστά καθώς με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η δέσμευση του κάθε μέλους και η συνεισφορά του στην επιτυχία της συλλογικής δράσης.

Σε κάθε περίπτωση με βάση τις αρχικές θέσεις και απόψεις των ενδιαφερομένων το στάδιο αυτό θα πρέπει να καταλήγει:

• είτε στην απόφαση της σύστασης ενός νέου νομικού προσώπου, αν αυτό δεν υπάρχει για την επίτευξη των συλλογικών στόχων των μεμονωμένων παραγωγών

• είτε στην απόφαση για σύσταση ενός νέου νομικού προσώπου αν αυτό που ήδη υπάρχει δεν μπορεί να εξυπηρετήσει τους συλλογικούς στόχους

• είτε στην απόφαση για λειτουργία του συλλογικού σχήματος στους «κόλπους» ενός υφιστάμενου νομικού προσώπου.

Η αναγνώριση του συλλογικού σχήματος λειτουργίας των παραγωγών ως Ομάδα Παραγωγών ή ως Οργάνωση Παραγωγών είναι ένας χαρακτηρισμός που δίνεται από την πολιτεία στο νομικό πρόσωπο που έχει συσταθεί και εκπροσωπεί την κοινή δράση των παραγωγών.

Το κάθε νομικό πρόσωπο που εκπροσωπεί παραγωγούς μπορεί να αναγνωριστεί από την πολιτεία είτε ως Ομάδα είτε ως Οργάνωση Παραγωγών αρκεί να πληροί ορισμένες προϋποθέσεις.

Προφανώς η αναγνώριση δεν είναι απαραίτητη ωστόσο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι μια διοικητική πράξη που εξασφαλίζει τόσο στο νομικό πρόσωπο όσο και στα μέλη διάφορα οφέλη. Το πλέον σημαντικό όφελος είναι η δυνατότητα πρόσβασης σε χρηματοδοτήσεις που δεν μπορούν να την έχουν αν δεν έχουν προηγουμένως αναγνωριστεί. Στο σημείο αυτό τίθενται δύο ερωτήματα:

• Να αναγνωριστούμε ως Ομάδα ή ως Οργάνωση Παραγωγών;

• Τι χρειάζεται να κάνουμε για να αναγνωριστούμε;

Ως προς το πρώτο ερώτημα η βασική διαφορά μεταξύ Ομάδας και Οργάνωσης Παραγωγών είναι ο αριθμός των μελών και η επιχειρησιακή τους ικανότητα. Η αναγνώριση ως Ομάδα Παραγωγών μπορεί να πραγματοποιηθεί με μικρότερο αριθμό μελών ενώ για την αναγνώριση ως Οργάνωση Παραγωγών απαιτούνται περισσότερα μέλη και μια αυξημένη επιχειρησιακή ικανότητα η οποία εκφράζεται με την εμπορευθείσα αξία παραγωγής.

Για να δείτε τα ελάχιστα μεγέθη που απαιτούνται κάντε κλικ εδώ

Ως προς το δεύτερο ερώτημα οι απαιτήσεις είναι περίπου ίδιες. Οι ενδιαφερόμενοι χρειάζεται να συντάξουν ένα επιχειρησιακό σχέδιο πενταετούς διάρκειας στο οποίο θα προσδιορίζονται οι στόχοι και οι ενέργειες που προγραμματίζουν να υλοποιήσουν για να πετύχουν τους στόχους αυτούς.

• Nα συντάξουν το καταστατικό ή κανονισμό λειτουργίας της Ομάδας/Οργάνωσης στον οποίο περιλαμβάνονται οι κανόνες λειτουργίας της Ομάδας/Οργάνωσης. Για λεπτομέρειες κάντε κλικ εδώ

• Nα εγκριθεί από το αρμόδιο όργανο του νομικού προσώπου (π.χ. από τη Γενική Συνέλευση του Αγροτικού Συνεταιρισμού) η απόφαση για τη σύσταση και λειτουργία της Ομάδας/Οργάνωσης

• Nα διαμορφώσουν κατάλογο των μελών της Ομάδας/Οργάνωσης από τον οποίο να προκύπτουν με σαφήνεια ο αριθμός των μελών και η εμπορευθείσα αξία παραγωγής τους (μόνο για τις Οργανώσεις)

• Nα συγκεντρώσουν ορισμένα πιστοποιητικά (περί μη πτώχευσης, μη θέσης σε εκκαθάριση ή αναγκαστική διαχείριση κλπ) καθώς και Υπεύθυνες Δηλώσεις των μελών ότι δεν ανήκουν σε άλλη Ομάδα/Οργάνωση για το ίδιο προϊόν.

• Nα υποβάλλουν στη ΔΑΟΚ αίτηση για την αναγνώριση η οποία θα συνοδεύεται από όλα τα προαναφερόμενα

Το επιχειρηματικό σχέδιο συντάσσεται για να λειτουργήσει ως το βασικό εργαλείο που θα κατευθύνει την κοινή επιχειρηματική δραστηριότητα των παραγωγών. Μπορεί να είναι απαραίτητο για την αναγνώριση αλλά η αξία του δεν εξαντλείται στην αναγνώριση. Η αξία του έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα λεπτομερές καταγεγραμμένο πλάνο ενεργειών για τον προγραμματισμό, την οργάνωση και ανάπτυξη της Ομάδας, το οποίο αντανακλά τους στόχους που επιδιώκει να επιτύχει.

Η Ομάδα/Οργάνωση παραγωγών όπως και κάθε επιχείρηση οφείλει να διερευνά διαρκώς δύο βασικούς άξονες, είτε πρόκειται να δημιουργηθεί, είτε υφίσταται ήδη. Οι άξονες αυτοί είναι:

• Τι θα παράγει η Ομάδα

• Πόσο θα παράγει η Ομάδα

Το τι θα παράγει, αναφέρεται στο προϊόν το οποίο θα παράγει, το οποίο πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια (π.χ. παραγωγή τομάτας και αγγουριών και όχι γενικά παραγωγή κηπευτικών). Το πόσο, αναφέρεται στις αιτιολογημένες ποσότητες που σκοπεύει να παράγει η Ομάδα.

Η Ομάδα οφείλει να αποτυπώσει με πληρότητα και σαφήνεια το ή τα προϊόντα που σκοπεύει να παράγει προκειμένου :

• Να οργανώσει την κατάλληλη παραγωγική διαδικασία

• Να εκτιμήσει τις αναγκαίες πρώτες ύλες

• Να καλύψει υφιστάμενες ανάγκες της αγοράς

Αφετηρία για τη σύνταξη του επιχειρηματικού σχεδίου είναι η αξιολόγηση της αρχικής κατάστασης της Ομάδας η οποία θα αναδείξει τα δυνατά και αδύνατα σημεία της και θα λειτουργήσει ως βασικός οδηγός καθορισμού των στόχων και επιλογής των ενεργειών. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται η συγκέντρωση και ανάλυση τεχνικών στοιχείων των αγροτικών εκμεταλλεύσεων των μελών της αλλά και του τρόπου λειτουργίας τους.

Το επόμενο βήμα είναι ο καθορισμός των στόχων του επιχειρηματικού σχεδίου. Οι στόχοι θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον τα εξής χαρακτηριστικά:

• Να είναι όσο πιο συγκεκριμένοι γίνεται ώστε να αποφεύγονται παρερμηνείες. Δεν αρκεί να πούμε «θα βελτιώσουμε την ποιότητα ελαιολάδου». Ο στόχος αυτός είναι γενικός και αόριστος. Είναι προτιμότερο να πούμε ότι το σύνολο της παραγωγής ελαιολάδου θα είναι extra παρθένο ελαιόλαδο και χωρίς υπολείμματα φυτοφαρμάκων.

• Να είναι μετρήσιμοι. Δεν αρκεί να πούμε ότι θα αυξήσουμε τον όγκο παραγωγής πατάτας. Είναι προτιμότερο να πούμε ότι θα αυξήσουμε τον όγκο παραγωγής βιολογικής πατάτας κατά 5%.

• Να είναι εφικτοί. Δεν αρκεί να πούμε ότι θα αυξήσουμε τον όγκο παραγωγής τομάτας κατά 20% όταν γνωρίζουμε ότι κάτι τέτοιο είναι αδύνατον με τα μέσα που έχουμε ή προγραμματίζουμε να αποκτήσουμε το προσεχές διάστημα.

Αφού καθοριστούν οι στόχοι το επόμενο βήμα είναι να προσδιοριστούν οι ενέργειες που θα αναπτυχθούν για την επίτευξη των στόχων. Οι ενέργειες αυτές θα πρέπει να συμφωνούνται από όλους τους εμπλεκόμενους, να είναι απόλυτα κατανοητές σε αυτούς και το κόστος εφαρμογής τους να είναι σαφές.

Οι όποιες δυσκολίες στην κατάρτιση του επιχειρηματικού σχεδίου δεν θα πρέπει να αποθαρρύνουν, καθώς η όλη διαδικασία σχεδιασμού του θα δώσει τη δυνατότητα στα μέλη της να γνωρίσουν και να κατανοήσουν καλύτερα τις δυσκολίες αυτές και να αναζητήσουν τρόπους για να τις ξεπεράσουν.

Η πολιτική της ΕΕ είναι να ενθαρρύνει τη δημιουργία και λειτουργία συλλογικών σχημάτων των παραγωγών. Για το λόγο αυτό ενισχύει τις Ομάδες/Οργανώσεις Παραγωγών μέσω διαφόρων προγραμμάτων.

Ορισμένα προγράμματα χρηματοδότησης είναι σχεδιασμένα μόνο για Ομάδες/Οργανώσεις παραγωγών ανεξαρτήτως προϊόντος, άλλα αφορούν Οργανώσεις Παραγωγών για συγκεκριμένα προϊόντα ή κλάδους (π.χ. οπωροκηπευτικά, ελαιόλαδο/ελιές) και άλλα πριμοδοτούν πρωτοβουλίες Οργανώσεων Παραγωγών έναντι ιδιωτικών πρωτοβουλιών.

Σε κάποιες περιπτώσεις η χρηματοδότηση έχει τη μορφή της κατ’ αποκοπή επιδότησης υπό την προϋπόθεση της επίτευξης συγκεκριμένων στόχων ενώ σε άλλες περιπτώσεις έχει τη μορφή της συγχρηματοδότησης δαπανών που πραγματοποιεί η Ομάδα/Οργάνωση Παραγωγών.

Σε κάθε περίπτωση η Ομάδα/Οργάνωση Παραγωγών οφείλει να αναζητήσει το πρόγραμμα χρηματοδότησης με γνώμονα τις πραγματικές της ανάγκες και τους στόχους που έχει θέσει προκειμένου η ενίσχυση που θα λάβει να έχει το βέλτιστο αποτέλεσμα.