Μια σημαντική πολιτική συμφωνία επετεύχθη από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο για την αναθεώρηση και ενίσχυση του συστήματος γεωγραφικών ενδείξεων (ΓΕ) για κρασί, ποτά και γεωργικά προϊόντα. Ο νέος Κανονισμός θα αυξήσει την υιοθέτηση των ΓΕ σε όλη την Ένωση και θα παρέχει υψηλότερο επίπεδο προστασίας, ιδίως στο διαδίκτυο. Αυτό θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξη των υψηλών ποιοτικών προτύπων τροφίμων της ΕΕ και θα διασφαλίσει ότι ο πολιτιστικός, γαστρονομικός και τοπικός πολιτισμός μας διατηρείται και πιστοποιείται ως αυθεντικός εντός της ΕΕ και σε όλο τον κόσμο.

Ο νέος Κανονισμός για τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ για κρασί, ποτά και γεωργικά προϊόντα θα ενισχύσει και θα βελτιώσει το υπάρχον σύστημα ΓΕ με τους εξής τρόπους:

• εισαγωγή ενός ενιαίου νομικού πλαισίου και ενός συντομότερου, απλοποιημένου συστήματος εγγραφής: οι διαφορετικοί κανόνες για τις διαδικασίες και την προστασία των ΓΕ συγχωνεύονται για τους τρεις τομείς (τρόφιμα, κρασί και ποτά), με αποτέλεσμα μια απλοποιημένη διαδικασία εγγραφής ΓΕ για αιτούντες από την ΕΕ και τρίτες χώρες. Αναμένεται ότι αυτό το απλοποιημένο νομικό πλαίσιο, με μικρότερους χρόνους εγγραφής, θα αυξήσει την ελκυστικότητα των σχεδίων για τους παραγωγούς, ιδίως σε χώρες με λιγότερες ΓΕ.
• αύξηση της προστασίας των ΓΕ ως συστατικών στο διαδίκτυο: οι νέοι κανόνες θα αυξήσουν την προστασία των ΓΕ που χρησιμοποιούνται ως συστατικά σε επεξεργασμένο προϊόν και των προϊόντων ΓΕ που πωλούνται online. Ο νέος κανονισμός θα προστατεύει επίσης τα ονόματα των ΓΕ στο σύστημα ονομάτων τομέα (domain names) , υποχρεώνοντας τα κράτη μέλη να αποκλείουν από το έδαφός τους ονόματα τομέα που μπορεί να παραβιάζουν ένα όνομα ΓΕ.
• αναγνώριση βιώσιμων πρακτικών: οι παραγωγοί θα μπορούν να αξιοποιούν τις ενέργειές τους όσον αφορά την περιβαλλοντική, οικονομική ή κοινωνική βιωσιμότητα, συμπεριλαμβανομένης της ευημερίας των ζώων. Το κείμενο που συμφωνήθηκε από τους συννομοθέτες καταρτίζει μια μη διεξοδική λίστα βιώσιμων πρακτικών ως κίνητρο για τους παραγωγούς. Αυτό θα συμβάλει στην καλύτερη προστασία των φυσικών πόρων και των αγροτικών οικονομιών, τη διασφάλιση τοπικών ποικιλιών φυτών και φυλών ζώων, τη διατήρηση του τοπίου της περιοχής παραγωγής και τη βελτίωση της ευημερίας των ζώων. Μια ομάδα παραγωγών μπορεί να αποφασίσει να καθιερώσει ορισμένες βιώσιμες πρακτικές ως υποχρεωτικές για τα προϊόντα της. Σε αυτήν την περίπτωση, πρέπει να συμπεριληφθούν στις προδιαγραφές του προϊόντος.
• ενδυνάμωση των ομάδων παραγωγών: με τα νέα μέτρα θα θεσπιστεί ένα εθελοντικό σύστημα αναγνωρισμένων ομάδων παραγωγών ΓΕ, το οποίο θα δημιουργηθεί από τα κράτη μέλη. Για να αυξήσουν την ελκυστικότητα του συστήματος, τέτοιες ομάδες θα εξουσιοδοτούνται να διαχειρίζονται, να επιβάλλουν και να αναπτύσσουν τα ΓΕ τους για την ενίσχυση της θέσης τους στην αλυσίδα αξίας.

Η εφαρμογή των ΓΕ παραμένει υπό την ευθύνη των κρατών μελών, περιλαμβανομένου του ελέγχου της σωστής χρήσης των καταχωρημένων όρων και της καταπολέμησης της απάτης στην παραγωγή, πώληση και χρήση των ΓΕ. Η Επιτροπή παραμένει υπεύθυνη για την εγγραφή, τροποποίηση και ακύρωση όλων των καταχωρήσεων.

Οι γεωγραφικές ενδείξεις προστατεύουν τα ονόματα προϊόντων από συγκεκριμένες περιοχές με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, από τον κίνδυνο αντιγραφής ή απάτης και πιστοποιούν ότι κατασκευάστηκαν σύμφωνα με υψηλά πρότυπα στην περιοχή προέλευσής τους. Η πιο πρόσφατη μελέτη για τις γεωγραφικές ενδείξεις έδειξε ότι η αξία πώλησης ενός προϊόντος με προστατευμένο όνομα είναι, κατά μέσο όρο, διπλάσια από αυτήν των παρόμοιων προϊόντων χωρίς πιστοποίηση. Εκτός από την αναγνώριση της γαστρονομικής τεχνογνωσίας της ΕΕ, οι γεωγραφικές ενδείξεις φέρνουν σαφή οφέλη στην αγροτική οικονομία.

Μια αξιολόγηση που δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2021 έδειξε ότι το υφιστάμενο πλαίσιο είναι αποτελεσματικό και παρέχει σαφή προστιθέμενη αξία στην ΕΕ. Ωστόσο, εντόπισε ορισμένα όρια, όπως η πολύπλοκη νομική δομή, η μακροχρόνια διαδικασία εγγραφής, η θέση των παραγωγών στην αλυσίδα αξίας, καθώς και η χαμηλή επιβολή. Επισήμανε επίσης ότι η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η ευημερία των ζώων εκτροφής θα μπορούσαν να βελτιωθούν περαιτέρω.

Η πρόταση της Επιτροπής για έναν κανονισμό για τις γεωγραφικές ενδείξεις της ΕΕ για κρασί, ποτά οινοπνευματώδη και γεωργικά προϊόντα έγινε δεκτή στις 31 Μαρτίου 2022, μετά από μία ευρεία διαβούλευση. Ένα αρχικό αξιολογικό σχέδιο δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2020. Στη συνέχεια ακολούθησε δημόσια διαβούλευση, καθώς και στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και σχετικούς οργανισμούς.

Την 1η Οκτωβρίου 2023, καταχωρήθηκαν 3.552 γεωγραφικές ενδείξεις: 1.656 ονόματα κρασιού, 1.634 ονόματα τροφίμων και γεωργικών τροφίμων, και 262 οινοπνευματώδη ποτά. Τον Φεβρουάριο του 2023, η Επιτροπή καταχώρισε την 3.500η γεωγραφική ένδειξη. Διάσημες γεωγραφικές ενδείξεις περιλαμβάνουν, για παράδειγμα, τη Βαυαρική Μπύρα, τη Σαμπάνια, το Ιρλανδικό Ουίσκι, οι ελιές Καλαμάτας, η Παρμεζάνα Ρετζιάνο, η Πολωνική Βότκα, το Κέσο Μαντσέγκο, το Ροκφόρ. Τα ονόματα των προϊόντων που είναι εγγεγραμμένα ως γεωγραφικές ενδείξεις προστατεύονται νομικά από απομίμηση, κατάχρηση και επανάκληση εντός της ΕΕ και σε χώρες εκτός ΕΕ όπου έχει υπογραφεί συγκεκριμένη συμφωνία προστασίας. Το Πρωτόκολλο της Γενεύης που σχετίζεται με τις γεωγραφικές ενδείξεις αντιπροσωπεύει ένα επιπλέον, πολύπλευρο πλαίσιο για την προστασία τους.