Με αφορμή πρόσφατη αναφορά του Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κ. Αποστόλου για τη στήριξη του συνεργατισμού, την εξυγίανση των αγροτικών συνεταιρισμών και την ίδρυση νέων μορφών συνεργασίας στον αγροτικό χώρο επιχειρούμε μια σύντομη ιστορική αναδρομή στις πολιτικές και τα μεγέθη του συνεταιριστικού κινήματος στη χώρα μας

Ο 1^ος σταθμός στην αναδρομή αυτή είναι το έτος 1915. Το έτος αυτό ψηφίζεται ο πρώτος νόμος για τους συνεταιρισμούς (Νόμος 602/1915) ο οποίος καθόριζε τους κανόνες για τη λειτουργία τους και είχε ως κύριο σκοπό τον περιορισμό της εκμετάλλευσης των παραγωγών και των καταναλωτών από τους τοκογλύφους

Από το 1915 μέχρι το 1970 υπήρξαν 946 νομοθετήματα σχετικά με τη μορφή και τη λειτουργία των αγροτικών συνεταιρισμών. Σε εφαρμογή των νομοθετημάτων αυτών

• δημιουργήθηκαν οι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών
• ιδρύθηκε το 1936 η ΠΑΣΕΓΕΣ, η οποία ωστόσο το 1938 καταργήθηκε και στη θέση της συστήθηκε η ΕΣΣΕ, η οποία με τη σειρά της κατά τα χρόνια της κατοχής μετονομάστηκε και πάλι σε ΠΑΣΕΓΕΣ μέχρι το Δεκέμβριο του 2017, οπότε τέθηκε σε εκκαθάριση.
• Ο αριθμός των Συνεταιρισμών από 150 το 1915 ανεβαίνει σε 4.150  το 1926 και φθάνει τους 7.622 το 1967

Η περίοδος 1984-1994 επίσης χαρακτηρίζεται από μια πληθώρα νομοθετημάτων (230) για τη λειτουργία των συνεταιρισμών και τις ρυθμίσεις χρεών που αυτοί είχαν συσσωρεύσει

Το 2000 με το Νόμο 2810/2000 ο ελάχιστος αριθμός μελών για τη σύσταση Συνεταιρισμού επανέρχεται σε 7, όσα δηλαδή ορίζονταν και στον νόμο 602/2015. Η επαναφορά αυτή βασίστηκε στην παραδοχή ότι η υγεία και η ευρωστία ενός συνεταιρισμού βασίζεται κυρίως στη δυναμική, την αλληλεγγύη, τη συνεκτικότητα και την καλή συνεργασία των προσώπων και όχι στο μεγάλο αριθμό μελών.

Η σύντομη αυτή αναδρομή  ολοκληρώνεται με τις αλλαγές στην νομοθεσία που έγιναν κατά την περίοδο 2011-2016. Με το Νόμο 4015/2011 ο ελάχιστος αριθμός προσώπων για τη σύσταση Αγροτικού Συνεταιρισμού ανεβαίνει ξανά στο 20. Επιπλέον οι Ενώσεις Αγροτικών Συνεταιρισμών όφειλαν να μετατραπούν υποχρεωτικά

• είτε σε πρωτοβάθμιους Αγροτικούς Συνεταιρισμούς
• είτε σε Αγροτικές Εταιρικές Συμπράξεις που έχουν τη νομική μορφή ανωνύμων εταιριών.

Η νομοθετική πρωτοβουλία που ξεκίνησε το 2011 και ολοκληρώθηκε το 2016 με το Νόμο 4384/2016 έχει ως στόχο

• να κλείσει οριστικά το «κεφάλαιο» με τους συνεταιρισμούς «σφραγίδες».  Σύμφωνα με στοιχεία κατά το 2012 ο αριθμός των Συνεταιρισμών κυμαίνονταν κοντά στους 6.000. Εξ αυτών όπως φαίνεται πλέον οι 2.000 θα οδηγηθούν σε λύση σύμφωνα με αποφάσεις δικαστηρίων καθώς δεν πληρούν τις προϋποθέσεις λειτουργίας που ορίζει η πρόσφατη νομοθεσία
• οι ενεργοί συνεταιρισμοί δηλαδή όσοι εμφανίζουν μια ικανοποιητική οικονομική δραστηριότητα θα συνεχίσουν να λειτουργούν βασιζόμενοι στις διεθνώς αναγνωρισμένες και ισχύουσες συνεταιριστικές αρχές. Ο αριθμός των ενεργών συνεταιρισμών σήμερα εκτιμάται σε περίπου 1.000 με συνολικό κύκλο εργασιών 1,1 δις €. Μεταξύ αυτών όμως υπάρχουν πολύ μεγάλες διαφοροποιήσεις. Υπολογίζεται ότι το 15% αυτών πραγματοποιεί το 90% του συνολικού κύκλου εργασιών των συνεταιρισμών
• να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη των αγροτών στο θεσμό του συνεταιρισμού έτσι ώστε συνεταιρισμοί να μεγεθυνθούν και να καταστούν οικονομικά ισχυροί.
• η λειτουργία των συνεταιρισμών να ευθυγραμμιστεί με την προωθούμενη από την ΕΕ  έννοια των Οργανώσεων Παραγωγών για να αξιοποιηθούν πληρέστερα τα ευρωπαϊκά προγράμματα χωρίς δημοσιονομικές διορθώσεις και να δημιουργηθούν προϋποθέσεις βελτίωσης του αγροτικού εισοδήματος

Πηγές:

• Πηγή: Αχ. Κοντογεώργος-Π. Σεργάκη Αρχές Διοίκησης Αγροτικών Συνεταιρισμών, ΣΕΑΒ, 2015.
• ΥΠΑΑΤ- Δελτίο τύπου 27/2/2018